د خره فلسفي عقل

شاعر : سمیع الدین افغاتي

د نثر لیکونکی : احمدالله احمدزی
يوه ورځ يو خر په قهر شو خپل روزګار ته
وه ژوندون ته خپل حیران محنت او کار ته

اعتصاب یې د خوراک وکړه دې خر
ویل : انسانان موږ ته کوي تل سپک نظر

ورځ له ورځې حال بتر خوار او ډنګر شو
له غصې داسې چې مرګ ته برابر شو

ولګې ، تندې له هر څه وه پاتې کړی
بس د مرګ لور ته روان وه غلی غلی

چې پلار خر یې شو خبر د زوی د حاله
د خپل زوی له اعتصاب او له جنجاله

ورته لاړه په خوږه ژبه بیان شو
د خپل زوی نه د غصې علت جویان شو

ویل : چې زویه ورځ له ورځې ډنګریږې
دې تصمیم کې دې تر مرګ پورې رسیږې

ښې اوربشې او خواړه درته پراته دي
راته ووایه : په زړه کې دې نور څه دي

چا ناکام درسره کړی چې غمجن یې
ته د چا ځینې خواشینی ،اندیښمن یې

زوی خر پاڅیده له ځای په زحمت
سر یې وښورو خپل پلار ته په همت

د زړه راز او حقیقت یې ور بیان کړ
په دې کار یې ملامت ظالم انسان کړ

ویل : ګیله مې د انسان او بشریت ده
له توهین له بد سلوک او د محنت ده

پلارحیران شو دخپل زوی داسې ځواب ته
د انسان د بد چلند د زوی عذاب ته

ویل : چې څه درته ویلي انسانانو!؟
څه ګیله لرې له خپل یا اجنبیانو!؟

زوی ویل: دوی مو ټولنې پورې خاندې
هر تنبل ته دوئ خر واي توهین کاندي

پلار يې وويل : هغه څنګه زما ګرانه؟
په خبره سم پوه نه شوم زویکی جانه

زوی ویل : نه وينې هر وخت کوم انسان؟
چې مضر وي یا تنبل وي یا نادان

ورته وايي: ته یې خر احمق نا پوه ېې
ته ټټو کله په جمع کې د سړو یې

ایا موږه په ریښتیا دومره نادان یو؟
یا بیکاره لکه دوی موږ تنبلان یو؟

موږ په اصل کې ډیر ګالو زحمتونه
انسانان په موږ کوي شاقه کارونه

شپه او ورځ په کار او بار باندې اخته یو
خوبیا هم ددوئ په نزد موږ بیکاره یو

پلار پدې وخت کې خپل زوی ته شو حیران
زړه له سوزه زوی حالت ته شو ګریان

پدې فکر چې به زوی ته څه ځواب کړي
په خپل زوی به ختم څنګه اعتصاب کړي

ورته وی څنډل غوګونه په ګفتار شو
ویل : انسان لوی خلیفه ددې دیار شو

که اشرف المخلوقا ت ددوئ رتبه ده
زما هم د ځینو ځینو نه ګیله ده

دوئ په خپلو کې کوي سره قتلونه
د انصاف نه دی بیرون کوي جنګونه

ایا خر چیرته کوم بل خر دی وژلی؟
یا د بل خره استحقاق یې تري پټ کړی ؟

داسې خر دی چا لیدلې چې قاتل وي؟
یا اوربشې یې غلا کړی د کوم بل وي؟

یا ګیله د خپل د نسله کړي بل چاته؟
یا ضرر یې رسیدلی وي دنیا ته؟

یا پردو ته جاسوسي په خپل مفاد کړي؟
ځانله جوړه کړي هستي او بل برباد کړي؟

یا کوم خر د بل د خره سره دښمن وي؟
يا خپل مینځ کې یو د بله ګیله مند وي؟

یا یې ورور پردو په لمسه وي وژلی؟
یا بل خر یې په نیرنګ وي غولولی؟

یا شیطان وي شیطانت د نورو خروکړي؟
یا وحشت، نسل کوشي په چا پیرزو کړي؟

پلار اوږده ساه د خولې وویسته بهر
په اوږه د زوی یې کیښوده خپل سر

ورته وویل :چې په ځمکه کې انسان
ددوئ مینځ کې شته بی رحمه لیډران

مرګ او ژوبله تباهي ددوی شعاردی
دوئ له وجې په هر سیمه کې ناتار دی

دوئ په ځمکه کې جوړ کړې کربلا ده
نابودي ته یې مخ کړی دا دنیا ده

دا وحشیان په مرګ او ژوبله نه مړیږي
دوئ له نیته بشریت په اور سوزیږي

بعضو خپل ګټې جهاد نه قرباني کړې
ځینو نورو اسلامي فتوا سیاسي کړې

کله یو کله بیا بل تنظیم کې پایي
کوي هغه کوم چې لوی بادار یې وایي

موږ د خرو نسل پوهیږو په خپل کار
موږ که هر څه یو بیا پیژنو خپل لار

زوی او پلار وښورو سر دې حقیقت ته
ویل چې خدای یو پیدا کړي کوم حکمت ته

پلار یې وویلې : غوښتنه مې له تا ده
زما تاته دا نصیحت او دا سلا ده

چې خپل پل دې د پلارو په پل قایم وړه
بار دپلا ر او د نیکو په دود دایم وړه

انسان پریږده چې کري هغه به ریبي
موږ او تاسو سره صبر ښه زیبیږي

موږ نه چاته کړو ښکنځل نه دروغ وایو
نه موچا سره دوکه ده ریښتیا ستایو

نه مو چور یا چپاول دی چرته کړی
نه مو یو ورور هغه بل ته لمسولی

نه غاصب د بل د ځمکو یا جایداد یو
چې د بل کره کوم غم وي موږ نا ښاد یو

زوی خر پوه شو په خبرو د خپل پلار
سر یې پورته کړو اوربشو ته په وار

ویل : ریښتیا وایې خبر دې اوس منمه
ستا په خوښه اعتصاب مې ماتومه

زه به ټول عمر یم خر، د خره لمسی يم
د خره زوی د خره د نسل کړوسی یم

د قیامت په ورځ به خداې مو مدد ګار شي
دا ظالم بې رحمه خلک به ټول احضار شي

ظالمان به د دوزخ لور ته روان وي
بیا به هلته په همدې ژبه ګویان وی

کاشکې خر وای په دنیا کې پیدا شوی
اوس دوزخ کې به په اور نه سوزیدلی
——————————–
سمیع الدین افغاني
۲۰ -۱۲ – ۲۰۱۵
م ۰ کال
نشرونکی: احمد جرس برخه: پښــــتو ادب
۲-۱۲ – ۲۰۱۵